arsnovapolonia.eu
sieradz.naszemiasto.pl
polmic.pl
2012
Sieradzkie Centrum Kultury, Klasztor Sióstr Urszulanek SJK w Sieradzu,
Polskie Towarzystwo Muzyki Dawnej - Oddział w Warszawie, Travers
wrzesień 2012
kościół Klasztor Sióstr Urszulanek SJK, Sieradz
1 - Nabożna piosnka (słowa: Andrzej
Trzecieski, jr) [4:13]
2 - Panie Boże wszechmocny (słowa: Jakub Lubelczyk)
[6:30]
3 - Pieśń o niebezpieczeństwie żywota (słowa: Jakub Lubelczyk)
[2:35]
4 - W Tobie, Panie, nadzieję mam (słowa: Stanisław Kleryka?)
[2:21]
5 - Pieśń z Ewanjelijej wyjęta (słowa: Jakub Lubelczyk)
[4:01]
6 - Wszytcy są błogosławieni (słowa: Bernard Wojewódka)
[2:27]
7 - Dobrotliwość Pańska (słowa: Jakub Lubelczyk) [4:03]
8 - Oratio Dominica (słowa: Andrzej Trzecieski, jr)
[2:08]
9 - Pieśń nowa, w której jest dziękowanie (słowa: Anonim)
[4:00]
10 - Pieśń nowa krześcijańska (słowa: Jakub Lubelczyk)
[6:14]
11 - Z głębokości grzechów moich (słowa: Anonim) [5:49]
12 - Zaniechaj towarzystwa z ludźmi złościwemi (słowa: Jakub
Lubelczyk) [5:23]
13 - Pieśń ranna, gdy słońce wschodzi (słowa: Szymon Zacius)
[2:13]
14 - Pożegnanie krześcijańskie na każdy dzień (słowa: Szymon
Zacius) [2:09]
15 - Benedictio Mense (słowa: Andrzej Trzecieski, Piotr
Urbański – tłumaczenie) [3:19]
Subtilior Ensemble
Piotr Zawistowski
Piotr Olech • kontratenor
Maciej Gocman • tenor
Szczepan Kosior • tenor
Piotr Zawistowski • bas
Zespół Ars Nova
Jacek Urbaniak
Agnieszka Obst-Chwała • fidel
Joanna Nogal • fidel
Marcin Zalewski • lutnia, viola da gamba (sopranowy)
Paweł Zalewski • viola da gamba (basowy)
Piotr Zalewski • viola da gamba (tenorowy)
Piotr Wawreniuk • puzon
Krzysztof Owczynik • flety, cornamuse
Jacek Urbaniak • flety, cornamuse, pomorty
Chór Cantilena, Sieradz
S. Alina Kulik
Cyprian Bazylik
Cyprian Bazylik, Cyprian z Sieradza, Ciprianus
Siradiensis urodził się w mieszczańskiej rodzinie w Sieradzu około 1535
roku. Od 1550 roku studiował przypuszczalnie teologie na Uniwersytecie
Jagiellońskim. W 1557 został nobilitowany i otrzymał nazwisko Bazylik.
Pracował wówczas, jako dworzanin i urzędnik króla Zygmunta Augusta I.
Od 1558 r. związał się z reformacyjnym obozem Mikołaja Czarnego
Radziwiłła na dworze w Wilwie, gdzie działał, jako muzyk, a póżniej
jako tłumacz. Bazylik wysoko ceniony jako tłumacz, spolszczył m.in.
dzieło Andrzeja Frycza Modrzewskiego – O poprawie Rzeczypospolitej. W
latach 1569-70 prowadził kalwińska drukarnie w Brześciu Litewskim.
Zmarł po 1600 roku.
Znamy dzisiaj 15 pieśni Cypriana prezentowanych na tej płycie. Pieśni
pochodzą z druków renesansowych krakowskich drukarni Andrysowica,
Sibenreichera, Wierzbięty oraz kancjonałów Zaremby i Seklucjana. Przy
ich opracowaniu pomocne były współczesne edycje Zygmunta M.
Szweykowskiego i Piotra Pożniaka.
Pieśni Cypriana Bazylika, skomponowane w latach jego młodości (ok. 1560
r.), stanowią obok utworów Wacława z Szamotuł, Mikołaja Gomółki i
Sebastiana Klonowica, wybitny zabytek sztuki polskiego renesansu. To
wykonanie zawiera największą ilość utworów Bazylika oraz cechuje się
bogatą szatą kolorystyczną przez użycie instrumentów renesansowych i
wprowadzenie instrumentalnych przerywników zawierających elementy
improwizacji i zdobnictwa. Śpiewane są, wybrane z obszernej całości
literackiej, najbardziej wyraziste zwrotki.
3 ostatnie utwory na płycie zachowane są jako jednogłosowe pieśni, lecz
autor opracowania Jacek Urbaniak – zrekonstruował pozostałe 3 głosy
(sopran, alt, bas) wykonywane przez intrumenty. Sieradzki chór
Cantilena swym udziałem w nagraniu pieśni swego krajana – Cypriana z
Sieradza, podkreśla moc środkowego głosu tenorowego, tzw. cantus
firmus, który był w czasach renesansu fundamentem pieśni wielogłosowej.
Wszystkie pieśni mają treść religijna, nawołującą do życia bez grzechu,
w zgodzie z Bogiem, ludżmi i natura. Oto co pisze sam Bazylik o
oddziaływaniu muzyki na człowieka:
... chociaby też śpiewem abo na jakim instrumecie muzyki graniem
ochłodę sobie uczynić, a serce swe pocieszyć ...
Jacek Urbaniak
Cyprian Bazylik, Cyprian of Sieradz, Ciprianus
Siradiensis was born into a burgher family in Sieradz in c. 1535. It is
believed that he studied Theology at the Jagellonian University in
Kraków from about 1550. In 1557 he was granted nobility and was given
the surname of Bazylik. At that time he was a clerk at the court of
King Zygmunt August I. From 1558 he joined the supporters of the
Reformation led by Mikołaj Czarny Radziwiłł at the court in Vilnius,
where he was first a musician, and later a translator. Bazylik was
highly regarded as a translator and was responsible for Polish
translations of, for example, Andrzej Frycz Modrzewski's O poprawie
Rzeczypospolitej (On the Reform of the Commonwealth). In 1569-70 he ran
a Calvinist printing house in Brest Litovsk. He died later than 1600.
Today we know 15 of Cypriana’s hymns and songs, which are presented on
this CD. The collection of hymns which Bazylik composed for Albrecht
Hohenzollern has not survived. The pieces on the CD come from
Renaissance prints from the Kraków workshops of Andrysowic,
Sibenreicher, Wierzbi ta and the hymnals of Zaremba and Seklucjan.
Contemporary editions by Zygmunt M. Szweykowski and Piotr Pożniak have
been helpful in studying them.
Cyprian Bazylik’s songs and hymns, composed in his youth, stand
alongside the compositions of Wacław of Szamotuły, Mikołaj Gomółka and
Sebastian Klonowic, as outstanding examples of the music of the Polish
Renaissance. They are part of the repertoire of many Polish ensembles.
This recording however contains the largest number of Bazylik's pieces;
there is musical ornamentation introduced through the use of
Renaissance instruments, and musical intervals which contain
improvisation. In this way the musical drama is built up, and the
literary and vocal narratives are complemented by the instrumental. The
songs are based on the most expressive verses, selected from the whole
literary output.
The last three pieces on the CD have been handed down to us as songs
for a single voice, but the author of the adaptation, Jacek Urbaniak,
has reconstructed the remaining three voices (soprano, alto, bass)
which are played by instruments, in Renaissance style. In this
recording of the hymns of Cyprian of Sieradz, a fellow-townsman, the
Sieradz Cantilena choir underlines the strength of the central tenor
voice, the cantus firmus, which was in Renaissance times the foundation
of choral singing.
All the songs are religious, calling for a life without sin, in harmony
with God, man and nature. Bazylik himself wrote of the influence of
music on man:
... simple by singing, or playing music on some instrument, I
gladden my heart ...
Jacek Urbaniak
(Translation: Emma Harris)