Maria Pérez se maenfestou
/ Manseliña
Cantigas de escarnio a María Balteira
lindoro.es
deezer.com |
spotify.com
Lindoro NL-3051
2021
[58:09]
1. [3:59]
Maria Pérez se maenfestou | Fernão Velho (B)
CMGP 1537
[ Jamais nul
temps no.m pot re far amors, Gaucelm Faidit (Ms R, G, W) ]
2. [3:36]
Joam Rodriguiz foi desmar a Balteira | Afonso X (B, V)
CMGP 485
[ CSM 137, Afonso X (E) ] CSM 137
3. [3:42]
Maria Balteira, por que jogades | Pero Garcia Burgalês (B, V)
CMGP 1405
[ Quant hom honratz torna en gran paubreira, Peire Vidal (Ms G) ]
4. [2:58]
Maria Pérez, and´eu mui coitado | Pero Mafaldo (B)
CMGP 132
[ Dame
merci une rien vos demant, Thibault de Champagne (Ms W, K) ]
5. [3:00]
O que veer quiser | João Vasques de Talaveira (B)
CMGP 1579
[ CSM 170, Afonso X (E) ] CSM 170
6. [5:09]
Maria Balteira que se queria | Pedro Amigo de Sevilha (B, V)
CMGP 1689
[ A chantar
m’er de so qu’ eu no volria, Beatriz de Dia (Ms W) ]
7. [4:13]
De qual engano prendemos | Vasco Peres Pardal (B)
CMGP 1539
[ A costureirinha, trad. Tras-os-Montes (Portugal) ]
8. [2:57]
Maria Pérez, a nossa cruzada | Pero da Ponte (B, V)
CMGP 1668
[ Dame einsi
est qui m.en convient aller et departir, Thibault de Champagne (Ms W) ]
9. [1:52]
Par Deus, amigos, gran torto tomei | João Baveca (B, V)
CMGP 1493
[ CSM 142, Afonso X (E) ] CSM 142
10. [3:48]
Pedr' Amigo, quero de vós saber | Vasco Peres Pardal-Pedro
Amigo de Sevilha (B)
CMGP 1542
[ De la gensor qu´om vej´al meu
semblan, Berenguer de Palazol (Ms R) ]
11. [3:42]
Os beesteiros daquesta fronteira | Pero Garcia de Ambroa (B)
CMGP 1598
[ CSM 400, Afonso X (E) ] CSM 400
12. [5:09]
Maria Pérez vi muit´assanhada | Afonso X (B)
CMGP 473
[ CSM 105, Afonso X (E) ] CSM 105
13. [5:14]
O que Balteira ora quer vingar | Pero Garcia de Ambroa (B, V)
CMGP 1621
[ Ainssi
com cel qu´am e non es amatz, Arnaut de Maroill (Ms G) ]
14. [3:08]
Pero d' Ambroa tal senhor havedes | Pedro Amigo de Sevilha (B, V)
CMGP 1688
[ Quan vei la flor, l'erba vert e la foilla, Bernart de Ventadorn (Ms X) ]
15. [2:18]
Per' Ordónhez, torp' e desembrado | Pedro Amigo de Sevilha (V)
CMGP 1695
[ Tan m´abelis jois et amors et chans, Berenguer de
Palazol (Ms R) ]
16. [3:17]
e eu no mundo fiz algum cantar | Pero Garcia de Ambroa (B, V)
CMGP 1621
[ Si be.m
partez, mala domna, de vos, Gui d´Uisel (Ms G) ]
Manseliña
María Giménez — voz, fídula del Pórtico de la Gloria y percusión
Tin Novio — laúd del Pórtico de la Gloria
Pablo Carpintero — voz, aerófonos y percusiones de su taller de música tradicional
© 2021 Lindoro
María Pérez se maenfestou
Cantigas de escanio a María Balteira
Manseliña
Las cantigas medievales en lengua gallegoportuguesa, cultivadas en los
reinos de Galicia y León, Castilla, y Portugal entre el
último tercio del s. XII y mediados del s. XIV, no trataban
solamente de amor, sino de todo cuanto asunto se pone de manifiesto en
las cantigas satíricas, llamadas “de escarnio” o
“de maldizer”.
En este CD destaca especialmente todo lo referido a María
Pérez Balteira, famosa soldadeira gallega, activa al más
alto nivel en las cortes castellanas de Fernando III y Alfonso X y
blanco preferido de las bromas de los trovadores. Inspiró por lo
menos catorce textos poéticos, todos aquí recogidos (a
los que posiblemente habrá que sumar otros dos: Se eu no mundo
fiz algum cantar y Pero d’Ambroa, tal senhor havedes,
también aquí cantados).
Probablemente originaria de Armea (Betanzos, A Coruña), en
Galicia, María Pérez nacería en una familia de la
pequeña nobleza y sería proprietaria de algunas
heredades. Del documento de venta de una de ellas al monasterio gallego
de Sobrado, datado en 1257, para financiar una peregrinación a
Tierra Santa, se concluye que debe haber acabado sus días
confortablemente como familiar de este monasterio.
Estas cantigas eran, como indica el nombre, canciones en las que poema
y melodía aparecían asociados. Sin embargo, si bien el
poema debía ser original, la melodía no siempre lo era.
El reciclaje de una melodía para servir a otro texto es un
fenómeno recurrente en las canciones. En la tradición
gallegoportuguesa quedaron incluso codificados los diferentes tipos de
conexión entre original y sucedáneo: son las diversas
variedades de seguir, detalladas en el “Arte de Trovar” del
Cancionero de la Biblioteca Nacional de Portugal.
Esquemáticamente, el primer grado del seguir era la
adopción de la melodía del modelo, con la correspondiente
métrica; el segundo grado, acumulativo con el primero, era el
uso del mismo esquema de rimas; se alcanzaba el tercer grado, el
más apreciado, cuando el poeta conseguía también
parafrasear versos seleccionados o encontrar un nuevo contexto para el
estribillo, de modo que éste adquiriese otro significado.